Advent en kerstdiensten: op weg

Het kerkelijk jaar begint met de Adventstijd. Die vier zondagen vóór Kerst zijn een voorbereiding voor Kerst, een weg naar Kerst kan je zeggen, een reis. Ook in de verhalen die voorafgaan aan de geboorte van Jezus wordt er verteld van mensen op reis: Zacharias reist door het bergland van Judea naar Jeruzalem om de tempeldienst te vervullen, Elisabeth reist naar haar nichtje Maria om haar te vertellen over haar zwangerschap, een engel daalt af naar Maria om de komst van de Messias aan te kondigen en ten slotte gaan Maria en Jozef op reis naar Bethlehem. Ja zelfs de héle bevolking gaat op reis in die tijd. Kort na de geboorte dalen de engelen af naar de herders, de herders gaan op weg naar het kind, ook de koningen komen aangereisd en daarna reizen Jozef en Maria naar Egypte om aan Herodes te ontkomen. Kortom het thema ‘reis’ of ‘de weg’ is als vanzelf meegegeven in die eerste verhalen.

Daarom nemen we dat thema ‘Op weg’ mee in de adventstijd. De eerste dienst – op 3 december – was een Taizédienst. Meditatief van aard met veel liederen uit Taizé en Adventsteksten. De reis wordt in deze dienst ter sprake gebracht in het verhaal van de ladder van Jacob. Die ladder is namelijk in de geestelijke literatuur een beeld van de opgang naar de Eeuwige. (Als u het verhaal niet kent, geeft niet, kom naar de dienst dan hoort u het vanzelf.) De tweede dienst – 10 december – kerken we samen met de PKN in de Nieuwe kerk. Daar volgen wij hun leesrooster. Maar de derde adventsdienst – 17 december – gaan we verder met het thema ‘Op weg’ en wel met de Lessons & Carols dienst. Ook weer veel liederen, maar van een heel ander temperament dan in de Taizédienst, namelijk niet intogen maar juist uitbundig of lief zingen we bekende advents- en kerstliederen. We lezen ook hier adventsteksten en het beeld van de weg in deze dienst is dat van de spiraal. De spiraal is namelijk ook een traditionele afbeelding van de innerlijke weg. Omdat de vierde adventszondag één dag vóór kerst valt, is er om praktische redenen geen dienst. Maar op kerstochtend beginnen we met elkaar met het lezen van het verhaal van de geboorte. En dat begint met; ‘En het geschiedde in die dagen, dat er een bevel uitging vanwege ​keizer​ Augustus … ook ​Jozef​ trok op van Galilea, uit de stad ​Nazaret, naar Judea, samen met ​Maria, zijn ondertrouwde vrouw, welke zwanger was.’ Zij gingen op reis naar Bethlehem, waar het kind ter wereld zou komen.

Het kind dat genoemd wordt Zonne der gerechtigheid, Vredevorst. Een haast niet te bevatten verhaal. Maar wie meereist door de Adventstijd met de verschillende diensten, de liederen, de teksten en de overdenkingen zal merken dat juist die geestelijke reis die wij zelf nu maken, helpt om het verhaal van de geboorte van het kind en de komst van het Licht verhaal dichterbij te brengen. Die zal merken dat wij zelf innerlijk kunnen meemaken waar dat verhaal over gaat, namelijk de komst van het Licht, telkens weer, in de wereld, maar ook in leven, in onszelf. En dat is precies de bedoeling van Kerst. Zoals dat gedicht van Marijke Koijck-de Bruine op de kerstkaart die u hebt gekregen zegt:

“In de harten van de mensen leeft een eeuwenoud gerucht van een wereld die volmaakt was, waarvan God zag dat zij goed was, lichtend beeld dat van ons vlucht.
Echo die in ons blijft klinken, vonk van God, geef ons de durf ‘t met dit sprankje hoop te wagen tot het groeiend wordt voldragen, ons van binnenuit vervult.
Als een kind zo klein en kwetsbaar, teer maar toch vol zachte kracht wordt dan Christus steeds herboren, wat in ’t donker leek verloren, wordt weer aan het licht gebracht.
Dunne draad van licht en leven, Geest van God die ons geleidt, voer door eeuwen en door dagen ons naar heelheid die de aarde van gebrokenheid bevrijdt.”